Ở Việt Nam, chọi gà không chỉ là nhân vật chính trên đấu trường mà còn mang trong mình di sản văn hóa. Gà chọi thuần chủng Việt Nam luôn được đánh giá cao. Tuy nhiên, với sự gia tăng của giống lai, cách đánh giá một chú gà chọi Việt Nam có thuần chủng hay không đã trở thành tâm điểm chú ý của những người nuôi và đam mê. Là một chuyên gia đã tập trung nghiên cứu về gà chọi Việt Nam trong nhiều năm, tôi sẽ tiết lộ cho bạn cách đánh giá độ thuần chủng của gà chọi Việt Nam từ nhiều góc độ quan trọng.

1. Nhận dạng qua đặc điểm ngoại hình

1. Hình dạng cơ thể và cấu trúc xương

Mỗi giống gà chọi thuần chủng Việt Nam có hình dáng cơ thể và cấu trúc xương riêng biệt. Lấy gà chọi Hưng An làm ví dụ, nó có thân hình cao và chắc khỏe. Một con gà trống trưởng thành có thể nặng 4-6 kg, và một con gà mái có thể nặng 3-5 kg. Hình dáng tổng thể là một viên gạch vuông, với những chiếc xương dày và chắc, đặc biệt là xương chân dày và có các khớp nối nổi bật, nâng đỡ cơ thể khỏe mạnh. Khi đi, bước chân đều đặn và mạnh mẽ, thể hiện một khí thế oai nghiêm. Gà chọi Haiyang có kích thước tương đối nhỏ hơn, nhưng có thân hình chắc chắn, cơ bắp phát triển tốt và tỷ lệ xương hài hòa. Nhìn từ bên cạnh, lưng thẳng và ngực rộng, tạo cảm giác mạnh mẽ. Nếu gà chọi quá gầy hoặc có xương mỏng, và khác biệt đáng kể so với hình dáng cơ thể tiêu chuẩn của giống gà tương ứng thì rất có thể đó không phải là gà chọi thuần chủng Việt Nam.

2. Lông vũ và màu sắc

Lông của gà chọi thuần chủng Việt Nam có những đặc điểm riêng biệt. Lông của gà chọi Hưng An chủ yếu có màu đen, đỏ hoặc vàng. Lông vũ bám chặt vào cơ thể và sáng bóng, đặc biệt là lông đuôi dài, rộng và dựng cao theo hình quạt. Những chiếc lông trên đuôi được sắp xếp gọn gàng và lấp lánh với ánh kim loại độc đáo dưới ánh mặt trời. Lông của gà chọi Hải Dương có nhiều màu sắc, gồm có màu trắng, xám,... Lông của chúng mềm mại nhưng dai, rìa lông gọn gàng, không có cảm giác lộn xộn. Nếu màu lông của gà chọi bị pha trộn và lộn xộn, hoặc lông thưa và thô, thiếu độ bóng và kết cấu mà giống gà này đáng có thì độ thuần chủng của gà chọi đó là đáng ngờ.

3. Đặc điểm đầu và mỏ

Đầu, mỏ và móng là những bộ phận quan trọng để xác định độ thuần chủng của gà chọi. Đầu của gà chọi thuần chủng Việt Nam có kích thước vừa phải, có mào màu đỏ tươi và hình dạng đều đặn. Ví dụ, mào của gà chọi Hưng An chủ yếu là mào đơn, thẳng đứng và cao, có răng sắc nhọn; mào của gà chọi Hải Dương tương đối nhỏ, hình hạt đậu, dày và chắc chắn. Mỏ cứng và sắc, chủ yếu có màu vàng hoặc đen, mỏ trên hơi cong xuống dưới để dễ mổ. Móng gà dày và khỏe, có lớp biểu bì dày, có màu tương tự như mỏ, và móng chân sắc nhọn, có thể dễ dàng bám chặt vào mặt đất khi đi trên mặt đất. Nếu một con gà trống chọi có mào biến dạng, mỏ ngắn hoặc cong bất thường, hoặc móng yếu thì đó có thể là dấu hiệu cho thấy nó không phải là giống gà thuần chủng.

2. Quan sát thói quen hành vi

1. Thói quen chiến đấu

Gà chọi thuần chủng Việt Nam sinh ra đã có bản năng chiến đấu và hung dữ mạnh mẽ. Khi đối mặt với những con gà chọi khác, chúng sẽ chủ động ngẩng đầu và ngực lên, dang rộng cánh và phát ra tiếng kêu sắc nhọn để biểu dương. Một khi bước vào chế độ chiến đấu, chúng rất dũng cảm và không sợ hãi, tấn công nhanh chóng và chính xác, giỏi tấn công đối thủ bằng mỏ, mổ và vuốt, đồng thời thể hiện sức bền bỉ và sự kiên trì trong chiến đấu, và sẽ không dễ dàng rút lui ngay cả khi bị thương. Gà chọi lai hoặc không thuần chủng có thể tỏ ra nhút nhát và hèn nhát trong khi chiến đấu, thiếu sức mạnh và kỹ năng tấn công, và có sức bền chiến đấu kém.

2. Hành vi hàng ngày

Manh mối cũng có thể được tìm thấy trong hành vi hàng ngày. Gà chọi thuần chủng Việt Nam có bản tính cảnh giác, phản ứng nhanh với những thay đổi của môi trường bên ngoài và luôn cảnh giác. Họ thích bước đi với đầu ngẩng cao, bước chân vững vàng và mạnh mẽ, thể hiện sự tự tin và uy nghiêm. Khi kiếm ăn, chúng di chuyển nhanh và mổ thức ăn bằng cái mỏ sắc nhọn. Nếu một con gà chọi có vẻ lười biếng và chậm chạp trong hành vi hàng ngày và thiếu năng lượng cũng như sự tỉnh táo cần thiết thì có thể nó không phải là gà chọi thuần chủng của Việt Nam.

3. Truy tìm dòng dõi

1. Kiểm tra hồ sơ nhân giống

Tại các trại gà chọi chuyên nghiệp, mỗi chú gà chọi đều phải có hồ sơ lai tạo chi tiết, bao gồm thông tin về cha mẹ, ông bà và những họ hàng gần khác, cũng như quá trình sinh trưởng và phát triển, kết quả thi đấu, v.v. của chính mình. Thông qua việc kiểm tra những hồ sơ này, chúng ta có thể hiểu rõ về dòng máu của gà chọi và xác định được liệu nó có xuất phát từ dòng gà chọi thuần chủng Việt Nam hay không. Nếu trang trại không thể cung cấp hồ sơ lai tạo đầy đủ và đáng tin cậy thì độ thuần chủng của gà chọi không thể được đảm bảo.

2. Tham gia chứng nhận phả hệ

Ở Việt Nam, có những hiệp hội chọi gà chuyên biệt hoặc các cơ quan liên quan chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận phả hệ cho gà chọi. Người nông dân có thể gửi gà chọi đến các cơ sở này để nhận dạng. Các cơ sở sẽ sử dụng các biện pháp kỹ thuật chuyên môn và đánh giá đặc điểm của gà chọi để xác định gà chọi có thuần chủng hay không và cấp giấy chứng nhận phả hệ tương ứng. Những chú gà chọi có giấy chứng nhận phả hệ có uy tín và đáng tin cậy hơn về độ thuần chủng.

Để đánh giá độ thuần chủng của gà chọi Việt Nam cần phải xem xét toàn diện nhiều khía cạnh như đặc điểm ngoại hình, tập tính và phả hệ. Việc nắm vững những phương pháp này không chỉ giúp người chăn nuôi lựa chọn được những chú gà chọi thuần chủng, chất lượng cao mà còn góp phần bảo vệ nguồn giống gà chọi quý giá của Việt Nam, kế thừa và phát huy văn hóa chọi gà độc đáo của Việt Nam.